Yrd. Doç. Dr. Bilgehan Atılgan ACAR “Ä°nme, diÄŸer adıyla felç, dünyada ölüm nedenleri arasında artık ikinci sırada ayrıca eriÅŸkinlerde sakatlık nedenleri arasında ilk sırada yer almaktadır. Damar tıkanıklığı kaynaklı inmelerde, uygun hastalara ve zamanında yapılabilen pıhtı eritici (tıbbi adıyla trombolitik) tedavi, her sekiz hastadan birinde felcin tüm etkilerini ortadan kaldırabilmektedir. Trombolitik tedavi günümüzde inmede sakatlığı önleyen bilinen tek tedavidir.” dedi.
Bu tedavinin önündeki en büyük engelin zaman olduÄŸunu belirten Yrd. Doç. Dr. Acar, Özellikle damar tıkanıklığı kaynaklı inmelerde ilk 4,5 saat altın deÄŸerindedir. Bunun bir kısmı hastaneye ulaşım ve yine yaklaşık 30-60 dakikalık kısmı hastanede yapılan tetkiklerin sonuçlarını almak için geçeceÄŸi göz önüne alındığında, belirtilerin dikkate alınıp hastanın hemen doÄŸru merkeze ulaÅŸtırılması hayati önem taşımakta olduÄŸunu belirtti.
ÖNEMLÄ° OLAN BELÄ°RTÄ°LERÄ° ANLAMAK
EÄŸer hasta veya hasta yakını inme belirtilerini anlayıp hızla pıhtı eritici tedavi yapılan merkeze ulaÅŸtırılabilir ise sakatlığı önleme ÅŸansının yakalanabileceÄŸini söyleyen Yrd. Doç. Dr. Acar’a göre çoÄŸu kiÅŸi ani baÅŸlayan inme belirtilerini bildiÄŸi halde önemsemeyebiliyor ve bunun düzelmesini bekliyor. Ä°ÅŸin üzücü kısmı düzelme olması halinde bile bu kiÅŸilerde saatler veya günler içinde tekrarlayan daha ağır bir inme gözlenebiliyor.
Yüz kol veya bacaklarda, genellikle saÄŸ veya sol tek taraflı ani baÅŸlayan his kaybı, uyuÅŸma, karıncalanma, iÄŸnelenme, güç kaybı, ani ve ÅŸiddetli baÅŸ aÄŸrısı, ani baÅŸ dönmesi ve dengesizlik, konuÅŸmada peltekleÅŸme veya konuÅŸma güçlüÄŸü, bir ya da iki gözde ani görme azlığı veya kaybı, bilinç bulanıklığı veya bilinç kaybı gibi durumlarda vakit kaybetmeden acil saÄŸlık hizmetlerine haber verilmeli veya inme tedavisi yapabilen bir merkeze hasta götürülmelidir.
Ä°leri yaÅŸlarda, yüksek tansiyon, ÅŸeker hastalığı, kalp hastalığı olanlarda, aşırı kilolularda ve sigara kullananlarda inme geçirme riskinin çok daha yüksek olduÄŸu da unutulmamalıdır.
HASTA YAKINLARININ GÖREVÄ°
Yrd. Doç. Dr. Acar “Hastaların bilinç bulanıklığı nedeniyle ya da inme belirtilerini anlayıp önemsememeleri durumunda hasta yakınlarına büyük görev düÅŸmekte olduÄŸunu belirterek “hasta yakını, inme ÅŸüphesi varlığında; hastanın onu anlayıp anlamadığını, kol ve bacağını kaldırıp kaldıramadığını konuÅŸmasında bozulma olup olmadığını anlamaya çalışmalıdır. Bunlardan birini bile yapamıyorsa kesinlikle beklememeli, acil saÄŸlık hizmetleri (ülkemizde 112) aranılarak hasta hemen en yakın, etkin tedavilerin kullanıldığı bir merkeze götürmelidir ve yakınmaların düzelmesi halinde bile bu prosedür uygulanmalıdır” dedi.
ZAMAN ÖNEMLÄ°
Hastaların neredeyse yüzde 70-80’inde sorun beyin damar ya da damarlarının pıhtı ile tıkanması olduÄŸunu söyleyen Yrd. Doç. Dr. Acar, “bu tıkanma sonrası kan dolaşımı duran beyin dokusu hücrelerinde hızla kayıp meydana geliyor. Hasta erken dönemde tedavi edilebilir ise beyin dokusunda fonksiyonunu kaybetmiÅŸ ama ölmemiÅŸ bölgelerin tekrar fonksiyon kazanması için toplardamar veya atardamar yoluyla pıhtı çözücü tedavi veriliyor. Kaybı engellemek için tedaviye mümkün olduÄŸunca erken baÅŸlanması gerekiyor. EÄŸer tedavi ilk 1,5 saatte yapılırsa üç hastadan biri, 3 ile 4,5 saat arasında yapılırsa sekiz hastadan biri fayda görüyor. En geç 6 saate kadar ise anjiyografi ile beyin damarındaki tıkanıklığa ulaşılıp ilaç veya mekanik olarak pıhtı temizlenebiliyor. Uygun süre içerisinde hastaneye gelmenin dışında hastalarda bu tedavileri uygulayabilmek için bazı koÅŸulların da olması gerekmektedir” dedi.
SAKARYA'DA Ä°NME
2015 yılından itibaren Sakarya Üniversitesi EÄŸitim ve AraÅŸtırma Hastanesi Nöroloji kliniÄŸinde pıhtı eritici tedavi vermeye baÅŸladıklarını belirten Yrd. Doç. Dr. Bilgehan Atılgan ACAR, hastaneye geç gelen hastalarının çoÄŸunlukta olduÄŸunu, bu nedenle pek çok hastanın tedavi ÅŸansını yakalayamadığını dile getirdi. Ä°nmenin hasta ve hasta yakınları tarafından tanınabilmesi ve zaman kaybının önemini vurgulamak için Sakarya Kamu Hastaneleri Kurumu ve Sakarya Üniversitesi destekleri ile birçok faaliyetin planladığını ifade etti.
